Sport en gezondheid

Hittekrampen en verstuikte enkel

Wist je dat Gezondheid-en-Wetenschap, de grootste website voor betrouwbare gezondheidsinformatie in Vlaanderen, geleid wordt door twee van onze Bosvrienden? 

Marleen Finoulst en Patrik Vankrunkelsven, beiden arts, maken voor De Bosvrienden vzw een selectie van nuttige informatie over sport en gezondheid.

 

Eerste hulp bij hittekrampen

Wat is het?

Wanneer je een zware inspanning levert in een warme omgeving kan je spierkrampen krijgen. Dit zijn hittekrampen.

Oorzaak

Bij een inspanning worden je spieren warm. Het lichaam probeert af te koelen door te zweten. In je zweet zitten naast water ook mineralen zoals zout en kalium. Als je te veel zweet veroorzaakt het tekort aan die mineralen spierkrampen.

Wat stel je vast?

Het slachtoffer vertoont tekenen van een hitteslag na een hevige inspanning in een warme omgeving:

  • hoofdpijn;
  • duizeligheid;
  • zwarte vlekken zien;
  • neiging tot breken;
  • buikkrampen;
  • rode huid;
  • eventuele stuiptrekkingen;
  • verwardheid;
De spieren van het slachtoffer verkrampen, meestal zijn dit de kuit-, arm-, buik-, of rugspieren. De vingers kunnen opzwellen.

 

Aanbeveling

Bel 112 als het slachtoffer:

  • bewustzijnsstoornissen heeft;
  • abnormaal gedrag vertoont;
  • moeite heeft met ademen;
  • niet meer zweet.

Raadpleeg een arts als de krampen blijven aanhouden.

Verleen verdere eerste hulp:

  • Let op symptomen voor zonneslag of hitteslag.
  • Rek de verkrampte spier voorzichtig en zeer geleidelijk.

Meer informatie
Lees ook Help! Eerste hulp voor iedereen met gedetailleerde eerstehulptips van Rode Kruis-Vlaanderen.

Eerste hulp bij een verstuikte enkel

Wat is het?

Als je je voet plots omslaat, kan je je enkel verstuiken of verzwikken. Meestal gebeurt dat tijdens een sportactiviteit.

Wanneer je enkel omslaat, komen de gewrichtsbanden (ligamenten) van je buitenenkel onder spanning te staan. Daardoor rekken ze te veel uit en kunnen er kleine scheurtjes ontstaan. 

Hoe kan  je het herkennen?

  • Je voelt een scherpe pijn, meestal aan je buitenenkel of op je voet.
  • Jeenkel zwelt op en kan blauw verkleuren.
  • Je kan doorgaans nog op je voet steunen, maar je kan hem niet meer afrollen. 

Kan je niet meer op je voet staan? Dan heb je mogelijk een gebroken enkel.

Je enkel kan:

Licht verstuikt zijn
   Zwaar verstuikt zijn
Dan moet je ongeveer 2 weken rekenen vooraleer je hersteld bent.   Dan heb je meer tijd nodig om te herstellen, zo'n 6 tot 8 weken.

 

Hoe stelt je arts de aandoening vast? 

Om de diagnose van een verstuikte enkel te stellen:

  • stelt je arts je vragen;
  • onderzoekt hij je enkelnauwkeurig;
  • vraagt hij zo nodig een fotovan je enkel aan.

Lichamelijk onderzoek

Je arts stelt je vragen:

  • Hoe en wanneer heb je je enkel omgeslagen?
  • Kon je nadien nog op je voet steunen?
  • Wat deed je al om je klachten te verminderen (bijv. koelen, pijnstiller nemen, zalf aanbrengen)?
  • Heb je vroeger al eens je enkel verstuikt?
  • Neem je medicatie (bijv. bloedverdunners)?
  • Welke job oefen je uit?
  • Sport je (vaak)?

Wat kan je zelf doen? 

Tijdens de eerste 3 dagen (fase van de ontsteking) doe je het volgende:

  • Laat je enkel rusten:
    • Belast hem niet, tenzij de klachten meevallen.
    • Je kan eventueel tijdelijk krukken gebruiken.

  • Heb je erge pijn? Dan kan je:
    • je enkel koelen met ijs gedurende 15 tot 20 minuten, 1 tot 3 keer per dag;
    • je voet omhoog leggen;
    • paracetamol en een ontstekingsremmende zalf gebruiken;
      • Nemen je klachten daarmee onvoldoende af? Dan kan je je arts vragen of je de zalf mag vervangen door een ontstekingsremmer, zoals ibuprofen of diclofenac.
    • je arts vragen of hij een steunverband, tape of brace in jouw geval nuttig vindt.

 

Verdere herstelfase

Tijdens de verdere herstelfase (van de 11de dag tot 6 weken na de verstuiking):

  • is het absoluut noodzakelijk dat je zelf thuis traint en oefent;
    • Je kinesitherapeut geeft je de nodige instructies (zie verder).
  • kan je, afhankelijk van de ernst van de verstuiking en het soort werk dat je doet, je dagelijkse activiteiten eventueel hernemen;
    • Dat gebeurt steeds in overleg met je arts, arbeidsarts en zo nodig je kinesitherapeut (zie verder).
  • kan je, na goedkeuring van je arts en kinesitherapeut, je sportactiviteiten stilaan weer opbouwen
Wat kan een arts doen?
   Wat kan je samen met je kinesitherapeut doen?

Je arts :

  • wacht af en volgt je herstel op;
  • geeft je adviesover:
    • hoe je de zwelling kan verminderen (ijspack);
    • welke medicijnenje kan nemen om de pijn te verminderen (pijnstillers, ontstekingsremmers):
      • Ontstekkingsremmers kunnen het natuurlijke genezingsproces stoppen of vertragen.
      • Het is dus belangrijk dat je het gebruik van deze middelen bespreekt met je arts.
    • wanneer je je enkel stilaan opnieuw mag belasten.
  • kan je, bij erge pijn in de eerste tiental dagen, eventueel een steunverband, tape of bracevoorschrijven;
  • kan, wanneer je na 3 dagen nog niet met je volle gewicht kan steunen op je enkel, overwegen een open gipsverbandaan te leggen voor maximaal 10 dagen;
  • verwijst je door naar een kinesitherapeut voor aangepaste oefentherapie(zie verder).
  

Je kinesitherapeut kan je begeleiden:

  • tijdens de immobilisatieperiode: dat is de periode waarin je moet vermijden om het ontwrichte lichaamsdeel te bewegen;
  • tijdens de revalidatieperiode.

Immobilisatieperiode

Je kinesitherapeut kan je tijdens deze periode begeleiden en je advies geven om:

  • ervoor te zorgen dat je nog zoveel mogelijk kan blijven doen;
  • je te leren omgaan met het feit dat je minder mag bewegen, ook al is het tijdelijk en plaatselijk;
  • problemen te vermijden als gevolg van de ontwrichting, de operatie of de immobilisatie (complicaties voorkomen).

Je kinesitherapeut geeft je ook uitleg over de verschillende stappen van de revalidatie.

 

Revalidatieperiode

  • Voor de start van de revalidatie maakt je kinesitherapeut een globale evaluatie van je situatie. Hij stelt vragen en onderzoekt je om te beoordelen wat je nog allemaal kan in het dagelijkse leven.
  • Daarna stelt hij samen met jou een revalidatieplan Dat plan houdt rekening met de globale evaluatie en de aanbevelingen van je arts.

Het doel van de revalidatie is dat je enkel weer werkt zoals ervoor, en misschien zelfs beter.

Je kinesitherapeut geeft je oefeningen:

  • om je beweeglijkheid (mobiliteit) te herwinnen;
  • zodat je weer voldoende kracht hebt om je gewrichten te bewegen en te controleren;
  • om je evenwicht te herstellen om te lopen, stappen en recht te staan.

De oefeningen dienen ook om een nieuwe ontwrichting te voorkomen.

De revalidatie zorgt ervoor dat je je activiteiten kan hernemen, zoals werken, sporten of deelnemen aan culturele en sociale activiteiten.

Om te controleren of de ontwrichting goed geneest, doet je kinesitherapeut opnieuw een globale evaluatie van je situatie.

Meer weten?